آیا مصرف گوشت باعث افسردگی می‌شود؟

تاریخ : 1404.09.03

نویسنده : MagAdmin

نظرات : 0

مقدمه

افسردگی یکی از اختلالات شایع روانی در جهان است و عوامل بسیار متنوعی روی آن تأثیر دارند: ژنتیک، محیط اجتماعی، استرس، اختلالات بیوشیمیایی مغز و … . یکی از عواملی که در سال‌های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته، رژیم غذایی است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که نوع غذاهایی که می‌خوریم، از جمله مصرف گوشت یا حذف آن، می‌تواند با وضعیت روحی ما مرتبط باشد. اما آیا واقعاً خوردن گوشت مستقیماً باعث افسردگی می‌شود؟ پاسخ ساده نیست و بستگی دارد به نوع گوشت، مقدار مصرف، سبک کلی رژیم غذایی و همچنین عوامل همراه دیگر.

شواهد علمی درباره‌ی ارتباط گوشت و افسردگی

برای درک بهتر، نگاهی به مهم‌ترین مطالعات و بررسی‌های علمی می‌اندازیم:

متاآنالیز از مطالعات مشاهده‌ای
«Is meat consumption associated with depression؟» یک متاآنالیز روی مطالعات مشاهده‌ای بود که نشان داد مصرف گوشت با ریسک متوسطاً بالاتری از افسردگی همراه است. BioMed Central
تحلیل مطالعات روی گوشت قرمز و فرآوری‌شده
در یک بررسی نظام‌مند و متاآنالیز بر روی گوشت قرمز و گوشت فرآوری شده، ارتباط معناداری بین مصرف این نوع گوشت‌ها و افسردگی گزارش شد. PubMed
مطالعه اخیر (تا ژانویه ۲۰۲۴)
در متاآنالیز جدیدتری که ۲۰ مطالعه طولی را در بر گرفت، نتایج نشان داد که رژیم‌های «گوشت‌ـ‌آزاد» (بدون گوشت) با کاهش خطر افسردگی همراه بوده‌اند (نسبت خطر = 0.74). PubMed
بررسی اجتناب از گوشت و سلامت روان
یک مرور نظام‌مند روی مطالعات مصرف یا اجتناب از گوشت و سلامت روان نشان داد که برخی از مطالعات کیفیت بالا‌تر، مصرف گوشت را با سطح پایین‌تر افسردگی و اضطراب مرتبط دانسته‌اند. PubMed
نتایج پیچیده و متناقض
با این حال، شواهد کامل نیستند: یک مرور سیستماتیک دیگر درباره رژیم‌های گیاهی (وگان یا گیاه‌خواری) نشان داد که نتایج ضد و نقیض‌اند: برخی مطالعات نشان‌دهنده افزایش افسردگی در گیاه‌خواران است، برخی نشان‌دهنده اثرات مثبت و برخی هم بدون ارتباط واضح. PubMed
اثر مصرف گوشت بر اضطراب و افسردگی
در یک متاآنالیز دیگر نیز، محققان دریافتند افرادی که گوشت مصرف می‌کنند، سطح افسردگی و اضطراب پایین‌تری نسبت به کسانی که گوشت را حذف کرده‌اند، گزارش داده‌اند. PubMed
مطالعه موردی در ایران
یک مطالعه مقطعی روی زنان تهرانی نشان داد که مصرف گوشت قرمز با احتمال بالاتری از علائم افسردگی، اضطراب و تنش روانی همراه است. PubMed

تحلیل و تفسیر: آیا مصرف گوشت باعث افسردگی می‌شود؟

با توجه به شواهد بالا، نمی‌توان یک پاسخ قطعی ساده داد. نکات مهمی که باید در نظر گرفت:

برخی مطالعات نشان‌دهنده‌ی رابطه مثبت بین مصرف گوشت (به ویژه گوشت قرمز یا فرآوری شده) و افسردگی هستند.
برخی دیگر اما نشان داده‌اند که حذف گوشت ممکن است با سطح بالاتری از افسردگی یا اضطراب همراه باشد.
جنسیت، فرهنگ، شرایط اجتماعی-اقتصادی، و نیز نوع رژیم گیاهی (آیا فرد وگان است یا فقط مقدار گوشت را کاهش داده) نقش بسیار مهمی دارند.
همچنین، بسیاری از مطالعات «مشاهده‌ای» هستند و نمی‌توان از آن‌ها نتیجه‌گیری‌ قطعی علت و معلولی کرد؛ یعنی ممکن است افرادی که افسرده‌اند انتخاب تغذیه‌ای متفاوتی داشته باشند، یا عوامل شخصی دیگری (مثل استرس، تحصیلات، وضعیت مالی) در میان باشد.

مضرات مصرف محصولات حیوانی (گوشت و غیر گوشت)

اگرچه گوشت منبع پروتئین و برخی مواد مغذی مفید است، اما مصرف زیاد یا نادرست آن معایب و مضراتی هم دارد، از جمله:

التهاب مزمن
مصرف گوشت قرمز و فرآوری‌شده می‌تواند باعث افزایش التهاب در بدن شود، که خود یک عامل خطر برای بیماری‌های مختلف جسمی و حتی مشکلات روانی است.
بیماری‌های مزمن
مصرف گوشت قرمز و فرآوری شده با خطر بیشتر بیماری‌های قلبی، برخی سرطان‌ها، دیابت نوع 2 و بیماری‌های دیگر مرتبط است.
اثرات زیست‌محیطی
پرورش حیوانات برای گوشت موجب انتشار گازهای گلخانه‌ای، مصرف زیاد آب و زمین، و نابودی زیستگاه‌ها می‌شود.
منابع آنتی‌بیوتیک و مقاومت دارویی
در برخی صنایع دامداری از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌شود، که می‌تواند منجر به شکل‌گیری باکتری‌های مقاوم شود.
مسائل اخلاقی
بسیاری از افراد نگرانی‌های اخلاقی دارند در مورد رفاه حیوانات و شرایط پرورش دام.
بار گوارشی و چربی اشباع
برخی گوشت‌ها چربی اشباع بالا دارند که می‌تواند بر سلامت قلب و عروق تأثیر منفی بگذارد، و برخی دیگر بار گوارشی زیادی دارند.

مزایای مصرف منابع جایگزین گیاهی

اگر بخشی از گوشت یا محصولات حیوانی را با منابع گیاهی جایگزین کنیم، مزایای زیادی وجود دارد:

کاهش خطر بیماری‌های مزمن
رژیم‌های گیاهی (میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، غلات کامل، مغزها) اغلب با کاهش خطر بیماری قلبی، دیابت، فشار خون بالا و چاقی همراه‌اند.
کاهش التهاب
بسیاری از غذاهای گیاهی حاوی آنتی‌اکسیدان، فیبر و ترکیبات ضدالتهابی هستند که می‌توانند التهاب مزمن را کاهش دهند.
تنوع غذایی و مواد مغذی مفید
حبوبات، دانه‌ها، مغزها و غلات می‌توانند پروتئین کامل، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی (مانند منیزیم، پتاسیم) را فراهم کنند.
مزایای زیست‌محیطی
تولید گیاهی معمولاً بار زیست‌محیطی کمتری دارد: نیاز کمتر به زمین، آب و تأثیر کمتر بر تغییرات اقلیمی.
سلامت روانی احتمالی
چندین مطالعه نشان داده‌اند که رژیم سالم گیاهی — به معنای مصرف غذاهای کامل گیاهی و اجتناب از غذاهای فرآوری‌شده — ممکن است با بهبود خلق و خو مرتبط باشد. مثلاً در یک مطالعه مشارکتی، کیفیت رژیم غذایی (صرف‌نظر از اینکه گیاهی یا گوشت‌دار باشد) با کاهش علائم افسردگی همراه بود. Scientific Diet
کاهش هزینه‌های تولید و بهداشت
در برخی موارد، تولید غذاهای گیاهی ساده‌تر، بهداشتی‌تر و ارزان‌تر است، اگر سبک زندگی به سمت پایه‌های گیاهی‌تر تغییر کند.

نکات مهم و هشدارها

اگر تصمیم دارید مصرف گوشت را کاهش دهید یا به منابع گیاهی بیشتر روی بیاورید، توجه به موارد زیر حیاتی است:

نیاز به ریزمغذی‌ها
گیاه‌خواران و وگان‌ها باید مراقب برخی ریزمغذی‌ها باشند: ویتامین B12، اسیدهای چرب امگا-۳ (به خصوص EPA و DHA)، آهن، روی، و شاید ویتامین D. کمبود این مواد می‌تواند بر سلامت روان هم تأثیر منفی بگذارد.
اشکال در جایگزین‌های گیاهی فرآوری‌شده
باید توجه داشت که نه همه جایگزین‌های گوشت گیاهی سالم‌اند: برخی از گزینه‌های گیاهی فرآوری‌شده (مانند «گوشت گیاهی شبه‌گوشت») ممکن است حاوی نمک زیاد، مواد افزودنی یا ترکیبات پرالتهاب باشند. مثلاً یک مطالعه جدید نشان داد که در برخی گیاه‌خواران که از جایگزین‌های گوشتی گیاهی استفاده می‌کنند، ریسک افسردگی افزایش یافته است. Healthline
نیاز به حمایت حرفه‌ای
اگر رژیم خود را تغییر می‌دهید، به خصوص اگر قبلاً مشکلات روانی یا تغذیه‌ای داشته‌اید، مشورت با متخصص تغذیه یا روانشناس اهمیت زیادی دارد.

جمع‌بندی

شواهد علمی متضاد هستند: برخی مطالعات ارتباط مثبت بین مصرف گوشت (به‌ویژه گوشت قرمز یا فرآوری‌شده) و افسردگی را نشان داده‌اند، اما برخی نتایج خلاف آن را نیز یافته‌اند.
کاهش مصرف گوشت و جایگزینی بخشی از آن با منابع گیاهی می‌تواند مزایای زیادی برای سلامت جسمی، روانی و محیط‌زیست داشته باشد.
ولی کاهش مصرف حیوانی باید آگاهانه باشد، به گونه‌ای که ریزمغذی‌های ضروری تأمین شوند و به سراغ گزینه‌های گیاهی فرآوری‌شده ناسالم نرویم.
اگر تصمیم به تغییر رژیم دارید، مخصوصاً در زمینه سلامت روان، توصیه می‌شود با متخصص تغذیه یا روانشناس مشورت کنید.

منابع

Mattoo, M. et al. Is meat consumption associated with depression? A meta-analysis of observational studies. BMC Psychiatry. BioMed Central
Systematic review and meta-analysis: Red and Processed Meat Consumption and Risk of Depression.PubMed
Updated meta-analysis (تا ژانویه ۲۰۲۴): Meat Consumption and Depression.PubMed
Systematic review: Meat and mental health: a systematic review of meat abstention and depression, anxiety, and related phenomena.PubMed
Meta-analysis: Relation between meat consumption or avoidance and depression/anxiety.PubMed
مطالعه مقطعی روی زنان تهرانی: ارتباط گوشت قرمز با افسردگی، اضطراب و فشار روانی. PubMed
بررسی رژیم گیاهی و افسردگی: Association between vegetarian and vegan diets and depression.PubMed
بررسی کیفیت رژیم و افسردگی: مطالعه روی رژیم‌های گیاهی و مبتنی بر حیوان. Scientific Diet
تحلیل «رژیم گیاهی سالم در برابر رژیم حیوان‌محور» و اثر بر افسردگی بر اساس کیفیت رژیم. F-CDN
تأثیر جایگزین‌های گوشت گیاهی فرآوری‌شده بر افسردگی و التهاب. Healthline